Wybór łańcuchów rolkowych. Jak odczytywać oznaczenia?

Nie da się ukryć, jak istotnym elementem różnego rodzaju maszyn są łańcuchy napędowe. Powszechnie wykorzystuje się je w pojazdach rolniczych i budowlanych oraz w urządzeniach spotykanych na halach produkcyjnych. Czymś, co powinno cechować tego typu części, jest oczywiście wysoka jakość. Tylko ona może zagwarantować ciągłość pracy i właściwy poziom bezpieczeństwa. Jedną z odmian takich łańcuchów są te nazywane rolkowymi – właśnie im poświęcamy niniejszy tekst.

Łańcuchy rolkowe – informacje wstępne

Tytułowy łańcuch konstrukcyjnie przypominać może ten tulejkowy. Podobnie jak on składa się z ogniw wewnętrznych i zewnętrznych z tą jednak różnicą, że posiada dodatkową rolkę, która swobodnie obraca się względem osadzonej na sworzniu tulejki. Zdecydowanie polepsza to jego odporność, zwiększając jednocześnie sprawność całego systemu. Dostępnych jest wiele form łańcuchów rolkowych, a niektóre z nich przeznaczone są do konkretnych zastosowań. Zgodnie z tym oprócz wersji standardowych wyróżnić możemy między innymi nierdzewne, niklowane, wzmacniane oraz te odznaczające się płaskimi ogniwami. Ponadto niektórzy producenci są w stanie zaoferować wyroby z odpowiednio wygiętymi płytkami, które montuje się jedno- albo dwustronnie.

Obowiązujące normy

Łańcuchami, z jakimi możemy mieć do czynienia w Europie, są najczęściej modele wykonane według normy brytyjskiej lub te oznaczone symbolem ISO 606. W swej treści te standardy odnoszą się do wymiarów geometrycznych – podziałki, średnicy i szerokości rolki – jak również minimalnej wytrzymałości na zerwanie. Poza tym spotkać się można z opcjami dopuszczonymi przez amerykańską organizację ANSI. Wspominamy o tym wszystkim dlatego, że łańcuchy i koła zaprojektowane w oparciu o inne wytyczne mogą ze sobą nie współpracować.

Czytanie oznaczeń

Najważniejsza jest zawsze podziałka łańcucha, dlatego że występują łańcuchy o podwójnej podziałce i wtedy rolka oraz inne wymiary są z łańcucha niższego rzędu (mniejsze). Podwojona jest tylko podziałka. Właściwy dobór łańcuch po rolce nie więc jest możliwy, a oznaczenie na płytce jest takie same.

Dla przykładu oznaczenie 16A-1 mówi nam o tym, że jest to łańcuch typu A jednorządowy o podziałce 25,4 mm, niewzmacniany i nie bardziej wytrzymały niż łańcuch typu B. Grupy A i B różnią się wymiarami i trochę wytrzymałością, ale podziałka jest taka sama dla odpowiadających sobie łańcuchów z obu grup. Dlatego istotne jest oznaczenie na płytce. Jeśli go nie ma, to musi być zmierzona podziałka, czyli odległość od środka sworznia do środka następnego, średnica rolki, długość rolki, długość sworznia i średnica sworznia. W zależności od producenta łańcuchy wzmocnione H lub HV mogą się różnic grubością płytki – podpowiada ekspert z firmy RAI–BUD.

W oznaczeniu występują litery:

·        H – wzmocniony,

·        HV – wzmocniony o podwyższonej wytrzymałości na obciążenia udarowe,

·        HSP / SH – wzmocniony o najwyższej wytrzymałości na zrywanie,

·        SS – ze stali nierdzewnej,

·        ZP – z powłoką antykorozyjną.

Głównie ze względów historycznych producenci  maszyn w Europie używają łańcuchów typu B, a w USA i krajach anglosaskich łańcuchów typu A.

Łańcuchy jedno- dwu- lub trzyrzędowe stosuje się zależnie od tego, jakie trzeba przenieść obciążenie, jaka jest prędkość przesuwu łańcucha oraz ze względu na ilość miejsca. Ponieważ w maszynach typu kombajn lub prasa miejsca jest mało, prędkości są spore, a obciążenie nie aż takie duże, stosuje się w nich głównie łańcuchy jednorzędowe. Poza tym częste remonty wymuszają stosowanie prostych rozwiązań. Zazwyczaj problemami są grzanie się łańcucha, obecność pyłu i zmienne warunki atmosferyczne. Przez nie wytrzymałość łańcucha spada. Dlatego trzeba stosować łańcuchy wzmocnione H, HV i HSP. W przypadku linii produkcyjnych z kolei istotne jest obciążenie i prędkość, ponieważ warunki pracy są zazwyczaj stabilne i miejsce raczej też się znajdzie. Używa się za to wielu rodzajów łańcuchów ze specjalnymi powłokami na przykład ocynkowane ZP, niklowane NP lub te ze stali nierdzewnej SS.