Jakie gatunki stali wyróżniamy?

Stal to materiał, który towarzyszy nam niemal na każdym kroku. To z niej są wykonane całe produkty lub tylko ich pewne elementy. Warto jednak wiedzieć, że nazwa stal jest określeniem bardzo ogólnym, a dopiero szczegółowe nazewnictwo określa surowiec, z którym mamy do czynienia. Jest to o tyle ważne, że gatunków stali jest bardzo wiele, a różnice między nimi mogą być znaczące. Przyjrzyjmy się zatem bliżej najważniejszym rodzajom stali.

Według jakich kryteriów dokonuje się podziału stali?

Generalnie stal definiuje się jako stop żelaza z węglem, gdzie zawartość tego drugiego wynosi nieco ponad 2%. Wartość ta odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie. W stali, prócz żelaza i węgla ważną rolę odgrywają również inne metale m.in. chrom, nikiel, mangan, wolfram, miedź czy tytan. To ich udział zależnie od wielkości umożliwia podział stali na gatunki. Nazwy, jakimi są one określane, odzwierciedlają na ogół szczególne własności stali, np. stal nierdzewna charakteryzuje się wysoką odpornością na korozję, a stal konstrukcyjna cechuje się dużą wytrzymałością na obciążenia. Szczegółową klasyfikację stali przybliża ekspert firmy MTM Stal z Tarnowskich gór, specjalizującej się w obróbce i sprzedaży wyrobów hutniczych:

Dokonując podziału stali na poszczególne gatunki, bierze się pod uwagę wiele kryteriów. Jednym z nich jest skład chemiczny stali, który obejmuje także rodzaj i udział związków stopowych. Kolejny to własności mechaniczne i fizyczne. Określają one parametry wytrzymałościowe oraz obróbcze stali, a także jej zastosowanie użytkowe. Pod względem chemicznym wyróżniamy stal węglową, nazywaną również niestopową oraz stal stopową. Pierwsza z nich  występuje w trzech wariantach różniących się od siebie zawartością węgla. W stali niskowęglowej zawartość węgla to około 0,3%, w średniowęglowej to 0,3 - 0,6%, a wysokowęglowej powyżej 0,6%. Stal stopowa także została podzielona na niskostopową, średniostopową i wysokostopową. Jednak w jej przypadku o zaliczeniu do konkretnej kategorii decyduje zawartość dodatków stopowych, a te mogą stanowić od kilku do nawet kilkudziesięciu procent. Ich obecność zależnie od wielkości może wpływać znacząco na zmianę własności stali.

Podział stali ze względu na zastosowanie

Stal służy do wytwarzania mnóstwa różnych wyrobów. Należą do nich zarówno potężne systemy konstrukcyjne wykorzystywane w szeroko pojętej branży budowlanej, jak i  niewielkie precyzyjne podzespoły. Naturalne jest więc, że do wytworzenia konkretnych elementów należy zastosować właściwie dobraną stal. Biorąc pod uwagę kryterium użyteczności, można wyróżnić kilka podstawowych gatunków stali. Pierwszy to stal ogólnego przeznaczenia. Jest najbardziej rozpowszechnionym rodzajem stali. Znajduje zastosowanie w produkcji części i elementów, które podczas eksploatacji nie są narażone na szczególne obciążenia czy niekorzystne warunki atmosferyczne. Kolejnym rodzajem stali jest stal konstrukcyjna, która z racji przeznaczenia cechuje się wysokimi parametrami wytrzymałościowymi. Ten rodzaj stali doskonale sprawdzi się w branży budowlanej, czy przemyśle górniczym. Kolejnym powszechnie stosowanym gatunkiem jest stal nierdzewna. Wysoka zawartość chromu powoduje, iż jest ona wyjątkowo odporna na korozję, a więc może być wykorzystywana w trudnych warunkach środowiskowych. Istnieje jeszcze szereg innych bardziej specjalistycznych odmian stali np. stal łożyskowa, automatowa czy narzędziowa, które choć mniej popularne również mają duże znaczenie dla gospodarki.