Gruz w nowoczesnym budownictwie – coraz częściej surowiec, rzadziej odpad

Ponowne wykorzystanie materiałów budowlanych, zwłaszcza gruzu pozwala na zmniejszanie ilości odpadów przekazywanych na składowiska oraz znacząco ogranicza koszty prowadzenia inwestycji. Przerabianie gruzu powstającego podczas wyburzeń na kruszywo cementowe daje dostęp do dużego źródła przydatnego i stosunkowo taniego surowca, a jednocześnie przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego.

Znaczenie kruszyw budowlanych

Gruz to nieodłączny produkt uboczny powstający przy okazji prowadzenia remontów, przebudów czy wyburzeń różnych obiektów budowlanych. Materiał pojawiający się przy prowadzeniu tego rodzaju robót budowlanych powinien być odpowiednio zagospodarowany. W wielu przypadkach gruz jest traktowany jako odpad i przewożony do miejsc wyznaczonych do jego składowania. Takie działanie jest jednak nieefektywne, ze względu na duży koszt transportu tego typu materiałów, jak i na marnowanie tkwiącego w nich potencjału. Gruz jest bowiem surowcem, który w stosunkowo prosty sposób może być poddany recyklingowi i ponownie wykorzystany – wyjaśnia przedstawiciel firmy Takova, która specjalizuje się w dostarczaniu kruszyw budowlanych.

Prowadzenie prac budowlanych wiąże się z bardzo dużym zużyciem różnych rodzajów kruszywa. Jest ono potrzebne zarówno do prowadzenia robót ziemnych i przygotowania podłoża pod realizowaną inwestycję, jak i do wykonywania m.in. zapraw, betonów czy tynków. Kruszywo jest potrzebne w budownictwie kubaturowym, czyli przy wznoszeniu wszelkiego typu budynków i liniowym, w ramach którego wykonuje się nie tylko drogi czy budowle ziemne, ale również rozmaite instalacje, m.in. wodociągowe czy kanalizacyjne.

Kruszywa są stosowane jako materiał pozwalający na uzyskanie odpowiedniego zagęszczenia podłoża, czyli zwiększenie jego nośności. Są także wykorzystywane do formowania terenu, np. niwelowania czy przygotowywania nasypów. Kruszywo jest również podstawowym materiałem dla drogownictwa. Wykonuje się z niego warstwy podbudowy dróg, zapewniające stabilność i odpowiedni rozkład obciążenia na podłożu. Z jego użyciem układa się także warstwy wiążące oraz ścieralne, po których odbywa się ruch pojazdów. Kruszywo to najważniejszy składnik mieszanek bitumiczno-mineralnych, a także betonowych stosowanych na większości utwardzanych dróg.

Ze względu na tak szerokie zastosowania zapotrzebowanie na kruszywa budowlane jest bardzo wysokie. Duży popyt na kruszywa jest zaspokajany w znacznej mierze przez ich wydobycie i późniejszą odpowiednią obróbkę. Korzystanie z materiału odzyskiwanego z różnego rodzaju wyburzeń może być więc nie tylko sposobem na zagospodarowanie powstających odpadów i poprawę stanu środowiska naturalnego, ale również na obniżenie kosztów prowadzonej inwestycji. Rodzajów prac, przy których można korzystać z recyklingowanego gruzu, jest dużo, a wraz z doskonaleniem metod jego przygotowania wciąż pojawiają się nowe.

Zastosowania kruszywa z gruzu w budownictwie

Gruz powstający podczas wyburzeń od dawna był tradycyjnie wykorzystywany jako materiał do robót niwelacyjnych. Gruzem zasypywano zagłębienia, wszelkiego typu niecki czy wyrobiska. Gruz w postaci nieprzetworzonej nadawał się jednak jedynie do miejsc, które nie wymagały zapewnienia zwiększonej nośności. Stosunkowo często gruz stosowano również jako materiał na czasowe utwardzenie placów budowy, budowę miejsc postojowych dla ciężkiego sprzętu czy dróg technologicznych. Z gruzu korzystano również na składowiskach odpadów do zabezpieczania terenu przed osuwaniem się oraz do ich częściowego zasypywania tzw. warstwami inherentnymi.

Gruz po odpowiednim przetworzeniu tj. posortowaniu według rodzaju materiału (gruz betonowy, ceglany, mieszany ceglano-betonowy) oraz uziarnienia i zawartości zanieczyszczeń, a także ewentualnym rozdrobnieniu na odpowiednie frakcje może być bez przeszkód stosowany jako materiał budowlany do znacznie szerszego zakresu prac. W zależności od klasy określanej na podstawie zakresu wielkości znajdujących się w gruzie frakcji, zawartości pyłu, zanieczyszczeń oraz nasiąkliwości gruz można wykorzystać jako surowiec do produkcji betonu, asfaltu, drogownictwa oraz utwardzania podłoża i formowania terenu.

Gruz zaliczany do wyższych klas, czyli bardziej zanieczyszczony i zróżnicowany, może być używany jako materiał do formowania korpusów dróg i nasypów w różnych budowlach ziemnych. Gruz niższych klas, bardziej jednorodny i pozbawiony znaczniejszych ilości obcych materiałów może być wykorzystywany do budowy podbudów dróg, dolnych warstwach nasypów, a także do formowania podłoża w nasypach. Kruszywo pozyskiwane z gruzu klasy I może być używane do produkcji betonu, mieszanek asfaltowo-mineralnych, a także do budowy chodników. W zależności od rodzaju zastosowania gruz jest najczęściej łączony z kruszywem naturalnym lub sztucznym pozyskiwanym tradycyjnymi metodami.

Podstawowymi metodami przygotowania gruzu do ponownego wykorzystania jest oddzielenie materiałów innego rodzaju, np. złomu, drewna czy szkła oraz sortowanie gruzu ze względu na pochodzenie. Najszersza jest gama zastosowań gruzy pochodzącego z betonu konstrukcyjnego. Mniejsza jest przydatność odpadów z cegły czy betonów komórkowych. Po oddzieleniu gruzu nieprzydatnego do dalszej obróbki, np. gipsowego, kolejną fazą przygotowania surowca do recyklingu jest jego rozdrabnianie za pomocą specjalistycznych kruszarek oraz przesiewanie powstających frakcji.