Rola badań laboratoryjnych kruszyw dla potrzeb budownictwa

Kruszywa mineralne to jedne z podstawowych surowców stosowanych w wielu gałęziach gospodarki, a przede wszystkim w budownictwie, drogownictwie, kolejnictwie, górnictwie, przemyśle szklarskim, i odlewnictwie. Żeby sprawdzić jakość kruszywa, prowadzi się specjalne badania laboratoryjne, z których szczególnie ważne są badania typu oraz badania okresowe.

Badania typu

Zawartość kruszyw ma szczególne znaczenie dla budownictwa, ponieważ kruszywo stanowi około 75% całej masy betonowej. Oczywiste jest zatem, ze jakość kruszywa decyduje o jakości betonu, a jego właściwości fizyczne i chemiczne mają duży wpływ na cechy i zachowanie betonu w konstrukcji. Żeby określić typ i rodzaj kruszywa, przeprowadza się tak zwane badania typu. Badania typu są pierwszym etapem procedury wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu pozwalającym określić charakterystykę produktu i stworzyć jego deklarację właściwości użytkowych oraz właściwe oznakowanie. Przeprowadzane są na podstawie norm europejskich, określających możliwy zakres badań. Przykładowe cechy sprawdzane w trakcie badania typu kruszywa to:

• kształt ziaren,
• odporność na ścieranie,
• odporność na rozdrabianie,
• gęstość ziaren i nasiąkliwość,
• uziarnienie,
• mrozoodporność,
• odporność na szok termiczny.

Oprócz tego określa się również skład petrograficzny oraz obecność zanieczyszczeń organicznych, które mogą wpływać na czas wiązania i twardnienia betonu. Przepisy krajowe nakładają także obowiązek sprawdzenia naturalnej promieniotwórczości.

Badania okresowe

Badania okresowe prowadzi się w celu ciągłego nadzorowania produkcji a tym samym utrzymania jakości produkowanego materiału i zgodności deklarowanych właściwości użytkowych. Zakres i częstotliwość badań określają odpowiednie normy. Istotne jest również pochodzenie i przeznaczenie produkowanego materiału. Producent w razie potrzeby może zwiększyć częstotliwość badań lub ją zredukować jeśli kruszywo wykazuje powtarzalność oznaczanych cech w określonym okresie czasu. Dla przykładu częstotliwość badań kruszywa z przeznaczeniem do betonu:

• raz na tydzień: uziarnienie, kształt kruszywa grubego, zawartość i jakość pyłów;
• dwa razy w roku: odporność na rozdrabnianie,
• co dwa lata – odporność na ścieranie, zamrażanie i rozmrażanie
• co trzy lata należy wykonać opis petrograficzny,

Normy do badań kruszyw

Normy określają zakres badań typu a także zakres i częstotliwość badań okresowych. Jak wspomniano wyżej producent planując badania musi również uwzględnić pochodzenie oraz przeznaczenie kruszywa. Ważne jest także aby uzyskane wyniki badań prawidłowo implementować  do dokumentacji przekazywanej klientowi Badania kruszyw przeprowadza się przede wszystkim w oparciu o normy PN-EN 12620 (kruszywa do betonu), PN-EN 13242 (kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym) oraz PN-EN 13043 (kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu) – wyjaśnia pracownik sieci laboratorium badawczych Grupa BARG.